Derealisatie en depersonalisatie (DPDR)
Wat zijn derealisatie en depersonalisatie?
Voelt je omgeving wazig of nep? Lijkt het alsof je in een bubbel leeft en niets echt tot je doordringt? Of voelt het alsof je niet in je lichaam zit? Dan kun je last hebben van derealisatie of depersonalisatie.
Depersonalisatie en derealisatie zijn beschermingsmechanismes van je brein die optreden bij stress. Ze helpen je om jezelf tijdelijk af te sluiten van overweldigende situaties. Daarom voel je minder connectie met jezelf of met je omgeving. Deze klachten komen niet alleen voor na drugsgebruik, maar ook bij mensen die een traumatische ervaring hebben gehad, langdurige stress ervaren of psychische klachten hebben.
Bij drugsgebruik komt het voor tijdens of na een bad trip. Ook na een hoge dosering drugs kun je het voelen. Of als je uitgeput was toen je gebruikte. Een dip van drugs lijkt ook op een gevoel van derealisatie of depersonalisatie.
Op het Landelijk Medisch Spreekuur Partydrugs zien we mensen die last hebben van deze klachten na het gebruik van drugs zoals XTC (MDMA), cannabis, truffels, 3-MMC en LSD.
Derealisatie na drugs
Bij derealisatie voelt je omgeving vreemd en onwerkelijk. Het kan lijken alsof je in een droom leeft. Alsof alles om je heen nep is. Veel mensen ervaren dit vooral op drukke of openbare plekken. Ze zeggen bijvoorbeeld:
- “Ik ben er niet helemaal bij.”
- “Het voelt alsof ik naar een film of schilderij kijk."
- “Ik zit onder een stolp en niets dringt tot me door.”
- “Ik leef in een bubbel.”
- "Alles lijkt onecht, alsof ik droom."
- "Ik herken mijn spiegelbeeld niet."
Depersonalisatie na drugs
Bij depersonalisatie voelen je eigen lichaam, emoties of gedrag onwerkelijk aan. Het lijkt alsof je jezelf niet meer bent. Dit kan beangstigend zijn. Veel mensen beschrijven het zo:
- "Het voelt alsof ik niet in mijn lichaam zit."
- “Ik voel me een robot. Alsof ik zelf niet handel.”
- "Ik leef op de automatische piloot."
- “Het is alsof ik een toeschouwer ben van mezelf.”
- "Het voelt alsof ik weggestopt zit in mijn hoofd, achter mijn ogen."
Wanneer derealisatie of depersonalisatie?
Depersonalisatie en derealisatie zijn dus natuurlijke reacties en volkomen gezond. Het treedt op in verschillende situaties:
- bij angst,
- (langdurige) stress,
- na een traumatische ervaring,
- bij heftige emoties, of rouw,
- tijdens en/of na drugsgebruik,
- tijdens en/of na een bad trip,
- na een slapeloze nacht,
- bij ziekte.
Soms komt het als reactie op symptomen van angst of paniek, of gaat het daarmee samen. Denk aan:
- een snelle hartslag,
- duizeligheid,
- misselijkheid,
- hoofdpijn,
- zweten,
- trillen,
- spierspanning,
- het gevoel flauw te vallen,
- hyperventilatie.
Derealisatie en Depersonalisatie Syndroom
Als derealisatie en/of depersonalisatie langdurig aanhouden en ernstig zijn, kan er sprake zijn van het Derealisatie- en Depersonalisatie Syndroom. Je kunt dan ook last hebben van andere symptomen. Onder het Derealisatie en Depersonalisatie Syndroom vallen onder andere deze klachten:
- depersonalisatie,
- derealisatie,
- emotionele afvlakking,
- veranderde tijdbeleving,
- verminderde concentratie,
- geheugenproblemen
- brain fog.
Emotionele afvlakking
Bij emotionele afvlakking voel je tijdelijk minder emoties. Je voelt geen of minder blijheid bij zaken waar je normaal enthousiast over bent. Je ervaart weinig gevoel bij je hobbies of bijvoorbeeld het behalen van een diploma. Je voelt niet of minder dat je van iemand houdt. Soms kun je ook minder boosheid over verdriet voelen. Zeker bij rouw kun je tijdelijk afgeschermd raken van verdriet.
Op het moment dat er ruimte ontstaat, zul je weer meer gaan voelen. Ook kun je iets later verwerken.
Risicofactoren van DPS
Uit de ervaringen van het Landelijk Medisch Spreekuur lijkt het erop dat je een verhoogd risico op DPS hebt als je:
- aanhoudende stress ervaart,
- slaapgebrek hebt,
- een heftige bad trip hebt ervaren,
- veel of verschillende drugs tegelijk gebruikt,
- alcohol en drugs blijft gebruiken,
- eerder last hebt gehad van derealisatie of depersonalisatie,
- psychische klachten, zoals angst of paniek, hebt of als dit in je familie voorkomt.